communities: introductie en definitie

Wanneer men kijkt naar het ontstaan van communities, blijkt dat het woord van oudsher verbonden is aan een geografische locatie (Ridings & Gefen, 2004:3) waarbij mensen contact met elkaar onderhouden omdat zij op dezelfde plaats wonen of werken (Koh & Kim, 2004:156). Naast deze geografische locatie is het relationele aspect kenmerkend voor communities, deze twee aspecten hoeven elkaar echter niet uit te sluiten maar bestaan vaak naast elkaar.

Een van de eerste wetenschappers die zich bezighield met communities was Tönnies. Tönnies (1963:7) maakt een onderscheid tussen ‘gesellschaft’ (society) en Gemeinschaft (communitiy). Hierbij bespreekt Gesellshaft de samenleving, het publieke. De relaties tussen personen zijn ‘mechanisch’, tijdelijk van aard en zakelijk. Gemeinshaft heeft betrekking op meer intimiteit en het privé leven. Relaties zijn familiair en worden getypeerd door begrip en concessies (1963:7). Communities worden door Tönnies onderverdeeld in drie typen: 1) community by kinship; 2) community of locality; en 3) community of mind (1967:9). Deze laatste typering lijkt van toepassing op de virtual communities waarbij plaats, in community of locality, wordt ‘vervangen’ door het mentale aspect (Rothaermel & Sugiyama, 2001:298). Rheingold lijkt hier op aan te sluiten door te stellen dat “People in virtual communities do just about everything people do in real life, but we leave our bodies behind” (1993:3). Een verandering in ‘gesellschaft’ en ‘gemeinshaft’ wordt aangehaald door Sennett (1977), de auteur stelt dat de opvatting van community als gemeinshaft verschuift naar community gesellschaft. Hier zijn relaties individualistisch en mensen zien een community meer als een groep gelijkgestemden dan als een groep mensen die verbonden zijn door geografische overeenkomsten (19977:255).

De term ‘virtual’ duidt op de aanwezigheid van technologie, hierbij hangt de plaats van (virtual) communities niet meer samen met een fysieke geografische locatie, maar met de technologische omgeving waar men kennis en ervaringen deelt en sociale contacten onderhoudt (e.g. Ridings et al. 2002:273). In plaats van fysieke gebondenheid zijn virtual communities volgens Rothaermel & Sugiyama gebaseerd op een steeds voortgaande uitwisseling van informatie tussen een grote groep personen via computer mediated communication. Deze online communicatie wordt gevormd door de bijdrage en conversaties van mensen met gelijke interesses (2001:299).

Voor dit onderzoek wordt definitie van Porter (2004) aangehouden: “a virtual community is defined as an aggregation of individuals or business partners who interact around a shared interest, where the interaction is at least partially supported and/or mediated by technology and guided by some protocols or norms”. Deze definitie lijkt het best passend, omdat het zowel individuen als business partners benoemt in haar definitie. Hierdoor wordt zakelijk interactie, naast sociale interactie, tussen een organisatie en individuen niet uitgesloten. Daarbij beperkt de definitie zich niet tot internet, maar beschrijft het ook andere, door technologie ondersteunde, platforms waarop men met elkaar in contact kan komen. Omdat dit onderzoek zich richt op sociale aspecten van virtual communities (antecedenten voor deelname, vertrouwen en samenwerking) lijken normen en protocollen waaraan men zich dient te conformeren binnen een sociale (virtuele) omgeving een belangrijk aspect van de definitie.